Akademia Dydaktyczna - Edukacja wizualna w przestrzeni szkolnej i ekspozycyjnej. Nowy semestr – 2024/2025

Socjologowie, badacze mediów i pedagodzy coraz częściej zwracają uwagę na fakt niezwykłej dominacji obrazu w kulturze, która towarzyszy człowiekowi od wczesnych lat życia. Obrazy towarzyszą nam w wielu obszarach współczesności, sprawiając jednocześnie, że komunikacja wizualna osłabia centralną do tej pory pozycję języka jako głównego medium przekazu informacji.

To zjawisko staje się również zauważalne w przestrzeni edukacji szkolnej, gdzie nauczyciele funkcjonują w przestrzeniach zdominowanych przez media generujące liczne przekazy wizualne, co wymaga nowych umiejętności czytania czy interpretowania materiałów wizualnych, w tym tych tradycyjnych, takich jak fotografia czy malarstwo.

Nowe media i ich popularność wymagają zatem również innych narzędzi i spojrzeń na tradycyjnie postrzegane dziedzictwo wizualne bo to uczniowie stali się „nośnikami kultury”. Ta sytuacja zachęca do zadania pytań, w jaki sposób nauczyciele mogą obecnie wykorzystywać tego typu materiały oraz jak powinno wyglądać oddziaływanie edukacyjne w procesie kształcenia na różnych poziomach, aby efektywnie motywować uczniów do twórczych postaw, samodzielności czy kreatywności.

Celem edukacji w przestrzeni ekspozycji jest poszukiwanie nowych sposobów doświadczania materiałów wizualnych i prezentacja muzeum jako miejsca twórczego, gdzie kontakt z eksponatem nie powinien narzucać widzowi pewnych szablonów czy gotowej interpretacji. 

Do uczestnictwa w nowym semestrze Akademii Dydaktycznej pragniemy serdecznie zaprosić przede wszystkim nauczycieli plastyki, ale i polonistów czy historyków, aby wspólnie zastanowić się nad sposobami odczytywania dziedzictwa ikonografii średniowiecznej, „klasycznego” malarstwa, fotografii czy sztuki współczesnej z perspektywy przestrzeni ekspozycji oraz obowiązującej obecnie podstawy programowej.

Chcemy też pokazać, że edukacja wizualna zarówno w procesie dydaktycznym formalnym (jak i uzupełniającym – muzealnym) ma stanowić raczej podstawę do ćwiczenie pewnych umiejętności czy doświadczeń, niż samego zdobywania wiedzy. Mamy nadzieję, że ta swoista wizualna gramatyka stanowić będzie przestrzeń interdyscyplinarnej inspiracji i krytycznego spojrzenia.

16 października, godz. 17.00 
Harfa, lew, pierścień, dzbanek, czyli o czytaniu świata symboliki chrześcijańskiej 
Prowadząca: Anna Magiera (Muzeum Krakowa)
• Zapisy: Akademia Dydaktyczna - Muzeum Krakowa

W terminologii naukowej istnieje nazwa Biblia pauperum, która odnosi się do rękopiśmiennych ksiąg zawierających fragmenty Pisma Świętego. Wydarzenia w niej zawarte zostały opisane w przystępny i prosty sposób. Jednak w średniowieczu czytanie i pisanie nie były powszechnymi umiejętnościami. Z czasem „Biblią dla ubogich” zaczęto nazywać wszelkie wytwory artystyczne (malowidła, rzeźby czy iluminacje), które pełniły rolę dydaktyczną.

Takie „obrazkowe książeczki” przybliżały Pismo Święte zwykłym ludziom. Również i współcześnie słowo pisane często ustępuje przekazowi wizualnemu. Zewsząd bowiem otaczają nas obrazy – od reklam i plakatów po memy i emotikony. Rozumienie i właściwe interpretowanie tego, co się widzi, staje się więc codzienną koniecznością. Stąd też przed nauczycielami pojawiają się nowe wyzwania, aby w edukacji szkolnej rozwijać te kompetencje.

Muzeum Krakowa pragnie zaprosić na wykład poświęcony symbolice chrześcijańskiej. Wszak w podstawie programowej wśród lektur obowiązkowych pojawiają się fragmenty Pisma Świętego. Podczas spotkania prelegentka zaprezentuje wybrane przykłady bohaterów biblijnych i hagiograficznych.

Ten temat zostanie rozszerzony także o świętych wykraczających poza ramy szkolne. Ze szczególną uwagą omówimy ich atrybuty, a więc elementy pozwalające w prosty sposób zidentyfikować daną postać. Dzięki temu na własnej skórze doświadczymy zdolności łączenia obrazu ze słowem i osadzania go w szerszym kontekście znaczeniowym.

Na koniec zostaną zaprezentowane także dwa przykładowe scenariusze lekcji, które poruszają tematykę świętych w sposób dopasowany do młodego odbiorcy. Uczestnicy spotkania będą mogli wykorzystać wiedzę zdobytą podczas wykładu na własnych zajęciach z języka polskiego, historii, plastyki czy historii sztuki. 
 
13 listopada, godz. 17.00 
„Czytanie” medium fotografii i wykorzystanie go w procesie edukacji 
Prowadząca: Małgorzata Pióro (artystka, fotografka) 


Fotografia pomaga zamienić chaos w przestrzeń uporządkowaną. Pomaga wybierać istotne fragmenty rzeczywistości i nadawać im znaczenie, sens. Daje możliwość innego spojrzenia na świat i dostrzegać coraz więcej i zupełnie inaczej.

W każdej sytuacji patrzenie jest już z góry naznaczone kadrowaniem rzeczywistości, szukaniem postaci centralnych, zachowywaniem klimatu chwili, nawiązywaniem więzi, wyodrębnianiem szczegółów. Jest próbą utrwalenia tego, co przemija – zdarzeń upływającego czasu. Jest zapisem spostrzeżeń i refleksji. 

W fotografii „teraz” zawsze jest przeszłością – mgnieniem unoszonym przez czas. Fotografie zatrzymują ulotność ludzkiego istnienia i niepowtarzalność rzeczy. Pozwalają na zawsze zamrozić określony moment. Czas wpływa na opowiadaną na zdjęciu historię. 
Podczas webinaru, prowadząca zastanowi się nad następującymi pytaniami:
 
– Czym jest czytanie obrazu fotograficznego i jak wpływa na nasz odbiór rzeczywistości? 
– Co opowiadają o nas fotografie, które wykonujemy lub podziwiamy? 
– Czy istnieje związek pomiędzy odpornością psychiczną, a rodzajem obrazów jakie oglądamy? 
– Czy praca z obrazem może rozkręcić naszą kreatywność, odkryć lub umocnić poczucie naszej wartości, a także rozpoznać nasze talenty i ułatwić pracę nazywania emocji i mówienia o nich? 
 
27 listopada, godz. 17.00 
Na styku etnografii i sztuki. Malarstwo Wincentego Wodzinowskiego i Włodzimierza Tetmajera jako inspiracja edukacyjna 
Prowadząca: Elżbieta Lang (Muzeum Krakowa) 
 
Tetmajer i Wodzinowski, dwaj przedstawiciele młodopolskiej „chłopomanii”, którzy prostotę życia, obyczaje i pielęgnowane przez pokolenia tradycje wsi bajecznie kolorowej przenieśli do swojej twórczości. Wychowani w kulturze miejskiej, czułym spojrzeniem obdarzyli chłopski świat, stając się romantycznymi etnografami dokumentującymi wszystkie jego przejawy.

Na spotkaniu prowadząca postara się znaleźć odpowiedź na pytanie, czy dziś ich obrazy przemawiają do nas tylko barwą i artystycznym temperamentem, czy są nieczytelnie i niezrozumiałe dla dzisiejszego pokolenia, czy może jednak zdołamy odnaleźć w nich czułą narrację o przemijaniu i trwaniu tradycji oraz opowieść o nas, współczesnych, z perspektywy „zwrotu chłopskiego”.

Dla procesu edukacji inspiracją mogą stać się ikonologiczne analizy dzieł wspomnianych twórców, dostrzegające elementy antropologii, wiedzy o kulturze czy kontekstów literackich. Ich twórczość stanowić będzie również przestrzeń do rozważań nad wprowadzeniem do podstawy programowej elementów wiedzy regionalnej włączonej obecnie w interdyscyplinarną realizację wybranych przedmiotów: historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie czy plastyki.

Celem tej podstawy jest przede wszystkim rozwijanie wiedzy o kulturze lokalnej, ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój tożsamości regionalnej oraz kształtowanie postaw otwartości nastawionych na pluralizm różnych kultur. 
 
11 grudnia, godz. 17.00 
Jak uczyć się przez sztukę? O interdyscyplinarnej edukacji przez sztukę i twórczość 
Prowadząca: dr Małgorzata Minchberg (Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa) 
 
Stereotypowy pogląd, że nauka i sztuka do siebie nie pasują̨, odchodzi w przeszłość́. Nie tylko edukacja humanistyczna współbrzmi z osiągnieciami na polu sztuki, ale także przedmioty ścisłe i artystyczne w rzeczywistości mogą̨ znakomicie się uzupełniać́.

Edukacja XXI wieku jawi się jako dążenie do nabywania przez uczniów umiejętności wyszukiwania, weryfikowania, a następnie wykorzystania zastanej i szeroko dostępnej wiedzy, która jest bazą do kreatywnego zastosowania. W tym kontekście naturalne staje się połączenie nauki i sztuki dla dobra holistycznej edukacji. Dzięki mocy sztuki, która sięga do emocji i głębokich uczuć, proces edukacyjny jest skuteczny i trwały.

Jak sztuka może stać się narzędziem do nabywania i utrwalania wiedzy oraz innych umiejętności? Jak – wychodząc od dzieł sztuki polskich artystów współczesnych – wywołać temat lekcji, a następnie go rozwinąć? Jak uatrakcyjnić przebieg lekcji przez używanie cyfrowych zasobów kulturowych? Na te pytania odpowiemy podczas spotkania.

• Zajęcia odbywają się na platformie Zoom
• Udział w zajęciach jest bezpłatny
• Liczba miejsc jest ograniczona – decyduje kolejność zgłoszeń.
• Zapisy przez formularz dostępny na stronie muzeum, na miesiąc przed planowanym webinarium: FORMULARZ
• Zainteresowane osoby otrzymują kod dostępu do spotkania – po potwierdzeniu udziału w przynajmniej trzech zajęciach
• Dział Edukacji wydaje certyfikaty uczestnictwa
• W razie pytań lub wątpliwości zachęcamy do kontaktu z Działem Edukacji, e-mail: edukacja@muzeumkrakowa.pl
• Dodatkowe informacje znajdują się na stronie https://muzeumkrakowa.pl/nauczyciele