Pamiętaj z Nami 2024
Zapraszamy do zapoznania się z programem tegorocznej edycji Pamiętaj z Nami
Temat zostanie podjęty z perspektywy indywidualnej, ale także w szerszym kontekście wydarzeń – mechanizmów łączących się z tym zagadnieniem. Proponowany temat przewodni jest mocno osadzony w dziedzictwie miasta i jego mieszkańców. Niemniej, podejmuje siłą rzeczy także tematykę wykraczająca poza Kraków. Napływ dużej rzeszy uchodźców z Ukrainy po 2022 roku stał się wyzwaniem na wielu płaszczyznach dla państwa i dużych ośrodków miejskich w pierwszych tygodniach wojny. Fundamentem wydarzeń będą doświadczenia Polaków i Ukraińców. Nie wolno jednak również zapomnieć o uchodźcach politycznych z Białorusi czy – uchodźcach z Bliskiego Wschodu
Wśród celów projektu znajdują się cele z obszaru edukacji, promocji empatii i ludzkiej solidarności, integracji osób wywodzących się z różnych kultur, a także pracy nad pamięcią i zaangażowania społecznego. Adresatami wydarzenia są krakowianie z różnych grup wiekowych, ukraińska mniejszość w Krakowie, turyści zagraniczni odwiedzający oddziały Trasy Pamięci, mieszkańcy dzielnic Podgórze i Krowodrza, w których znajdują się oddziały Trasy Pamięci.
W programie znajdą się warsztaty historyczne dla młodzieży, dyskusje, wykłady, projekcja filmowa połączona ze spotkaniem z twórcami z Ukrainy, odsłonięcie muralu stworzonego przez polskich i ukraińskich artystów, otwarcie wystawy plenerowej na placu Bohaterów Getta, koncerty w przestrzeni wystaw oraz przedstawienie teatralne Huljet, huljet zrealizowane przez krakowski Teatr Figur, spotkania z korespondentami wojennymi relacjonującymi współczesne konflikty zbrojne oraz przedstawicielami organizacji pozarządowych pomagających uchodźcom, oprowadzania po wystawach, integrujące warsztaty kulinarne kuchni ukraińskiej, białoruskiej i bliskowschodniej. Finałem wydarzenia będzie zorganizowany w Fabryce Schindlera koncert Wołanie o pokój międzynarodowego chóru Jednym głosem połączony z recytowaniem poezji poświęconej wojnom i uchodźcom, będący refleksyjnym hołdem dla ofiar konfliktów wojennych.
1 października: OTWARCIE (14:00 – 15:00):
Otwarcie wystawy plenerowej Nie było domu, gdzie by nie zabrano kogoś z najbliższych (o deportacji październikowej z getta krakowskiego). (Plac Bohaterów Getta).
28 października 1942 r. Niemcy deportowali z krakowskiego getta do obozu zagłady w Bełżcu kilka tysięcy Żydów. Wśród ofiar październikowej deportacji znalazły się m.in. dzieci z Zakładu Sierot Żydowskich oraz ich opiekunowie, pacjenci z żydowskich szpitali w getcie, a także wiele osób posiadających ważne przydziały pracy. Przeznaczonych do wysiedlenia odprowadzono na plac Zgody – obecny plac Bohaterów Getta. Po wojnie nieliczni Ocalali złożyli przed Wojewódzką Żydowską Komisją Historyczną w Krakowie relacje dotyczące okupacyjnych przeżyć. Niektórzy z nich dokładnie opisali wydarzenia, do których doszło w getcie 28 października 1942 r. Sabina Mirowska wspominała, że dyrektorka żydowskiego sierocińca, Anna Feuerstein, miała szansę uniknąć deportacji, ale została ze swoimi podopiecznymi, mówiąc, że „z dziećmi była dwadzieścia kilka lat i w takiej chwili z nimi zostanie”. W 82. rocznicę wydarzeń październikowych, korzystając ze wspomnień Ocalałych i świadków Zagłady, przypomnimy o losach tych, których życie zostało brutalnie przerwane.
Autorka scenariusza wystawy, kuratorka: Katarzyna Kocik
4 października (12:00-19:00):
(Start: Dziedziniec budynku Muzeum przy Pomorskiej 2)
W obliczu brutalnej polityki Niemców, naturalną reakcją okupowanej ludności było organizowanie struktur konspiracyjnych. Były one tworzone przez przedstawicieli niemal każdych grup społecznych, przez co ich wymiar przybierał rozmaite formy. Swoje własne struktury tworzyli wojskowi, inteligencja, przedstawiciele ludności chłopskiej, ale również zamknięci w getcie Żydzi. Każda grupa cechowała się inną formą organizacji i założeniami, ale każdej z nich przyświecał jeden cel – opór przeciwko niemieckiemu okupantowi. Niejednokrotnie zdarzało się, że osoby zaangażowane w konspirację ponosiły za swoją nieugiętość najwyższą cenę. W trakcie gry miejskiej uczestnicy poznają struktury konspiracyjne funkcjonujące wśród polskich wojskowych, ludności żydowskiej oraz inteligencji. Poruszone zostaną zagadnienia związane z akcjami dywersyjnymi, produkcją dokumentów i tajnym nauczaniem, ale również niemiecką polityką terroru i formami represji.
Trasa Gry:
Ulica Pomorska 2 - Plac Krakowski – Aleja Mickiewicza – Wawel – Skawińska – Plac Nowy – Nadwiślańska – Plac Bohaterów Getta (Apteka pod Orłem) – Lipowa (Fabryka Emalia Oskara Schindlera)
ULICA POMORSKA (4-6 X 2024)
- 4 X (12:00, Piątek): Oficjalny start gry miejskiej Konspiracja w cieniu swastyki
- 4 X (15:00, Piątek):
- 5 X (16:00-17:30, Sobota):
Wykład dr Marcina Chorązkiego (Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Krakowie) dotyczący roli Krakowa z okresu lat 1944/1945 jako środka pomocy dla uciekinierów wojennych, wypędzonych przez Niemców Polaków z różnych rejonów okupowanej Polski i wyzwolonych z obozów koncentracyjnych.
- 5 X (18:00 – 19:15, Sobota): Koncert kwartetu smyczkowego Sinfonietty Cracovia wykonującej muzykę na żywo w przestrzeni wystawy Krakowianie wobec terroru połączony z odczytywaniem relacji polskich uchodźców wojennych
- 6 X (17:00, Niedziela): Panel dyskusyjny „Losy polskich uchodźców wojennych w okresie II wojny światowe i opowieści o nich”
Spotkanie dotyczące sytuacji uchodźców z terenów wcielonych do III Rzeszy w 1939 r, Wołynia w 1943 r., Warszawy w 1944 r.. Spotkanie miałoby na celu przedstawić przyczyny ucieczek, różnice i podobieństwa w sytuacji ludzi którzy znaleźli się na nowych terenach często zdanych jedynie na życzliwość miejscowej ludności czy konsekwencji psychicznych związanych z wypędzeniem ze swoich stron rodzinnych. Ponadto, przedstawiona zostanie problematyka opowieści o tej tematyce na wystawach muzealnych.
Paneliści i zakres tematyczny debaty: sytuacja uchodźców z terenów wcielonych do III Rzeszy w 1939 r.: Mariusz Gratkowski, Wołynia w 1943 r., Tomasz Potkaj, Warszawy w 1944 r.: Fundacja Ośrodka KARTA, Prowadzenie: Grzegorz Bernasik (Radio Kraków).
APTEKA POD ORŁEM (11-13 X 2024)
- 11. X (11:00-12:30, piątek): Warsztaty Dzieciństwo w getcie
Los dzieci podczas II wojny światowej niejednokrotnie wzbudza w nas najsilniejsze emocje. Jest to szczególnie zauważalne wtedy, gdy uzmysłowimy sobie, że niejednokrotnie to właśnie na dzieciach, 9-10 letnich, spoczywał ciężar utrzymania swoich rodzin w getcie. Można więc powiedzieć, że nie miały one dzieciństwa – dorosnąć musiały z dnia na dzień. Powodem tego był głód, śmierć i cierpienie.
Celem warsztatów jest ukazanie losu żydowskich dzieci w obliczu Zagłady, a tym samym zachęcenie uczniów do refleksji na temat ich życia, codzienności, marzeń – i śmierci.
Prowadzenie: Jan Jakub Grabowski
Opłata: 20 zł
Obowiązują zapisy w Centrum Obsługi Zwiedzających
- 11 X (13:00-14:00): Oprowadzanie po wystawie stałej Apteka Tadeusza Pankiewicza w getcie krakowskim
- 11 X: (18:00-19:30, piątek) Wykład: „Przecież nie mogę ich narażać” – uciekinierzy z krakowskiego getta.
Prowadzenie: Katarzyna Kocik
- 12 X (12:00 – 15:00, sobota): Spacer edukacyjny z Andrzejem Chytkowskim śladem ofiar deportowanych z krakowskiego getta do obozu zagłady w Bełżcu (Plac Bohaterów Getta – Dworzec Płaszow) połączony z symbolicznym upamiętnieniem krakowskich ofiar Zagłady.
Obowiązują zapisy w Centrum Obsługi Zwiedzających
- 12 X (18:00-19:30, sobota): Wieczór z Kroke Gebirtiga. Jak lokalnie dbać o pamięć o krakowskich ofiarach Zagłady?
- 13 X (14:00 – 15:30, niedziela): Warsztaty Jak spakować życie do walizki?
Podczas zajęć poszukamy odpowiedzi na pytanie: co w obliczu konfliktu, klęsk żywiołowych i zagrożenia życia jest dla nas naprawdę ważne? Czy wiemy w jaki sposób się wtedy zachować, co warto z wyprzedzeniem przygotować? Zapoznamy się przykładami deportacji, wypędzeń i przesiedleń do jakich doszło zarówno w przeszłości, jak i współcześnie (Syria, Ukraina).
Warsztaty opierać będą się na aktywnej pracy w grupach, którą zakończy dyskusja na temat minimalizmu i tego czy warto więcej MIEĆ czy też więcej BYĆ?
Prowadzenie: Katarzyna Odrzywołek - Paleta
Gdzie: Fabryka Schindlera (Sala Edukacyjna, I p.)
Zajęcia przeznaczone dla młodzieży od 13 lat.
Opłata: 20 zł
Obowiązują zapisy w Centrum Obsługi Zwiedzających
- 13 X (16:30 – 18:00, niedziela): Warsztaty Przerwane dzieciństwo.
W trakcie warsztatów spojrzymy poprzez pryzmat własnego dzieciństwa na historię i los dzieci podczas II wojny światowej oraz współcześnie. Będziemy mieli za zadanie stworzyć 3 albumy fotograficzne. Pierwszy z nich prezentować będzie nasze dzieciństwo. W trakcie konstrukcji kolejnego albumu przeniesiemy się w czasie do okresu okupacji Krakowa 1939-1945. Przyjrzymy się historii dzieci żydowskich, które trafiły do getta w Podgórzu oraz do KL Plaszow. Ostatni album odkryje przed nami fotografie i osobiste historie najmłodszych będących ofiarami współczesnych konfliktów zbrojnych w Ukrainie, Syrii i Somalii.
Warsztat zakończ się aktywną dyskusją na temat wagi fundamentalnych wartości zawartych w Deklaracji Praw Dziecka oraz tym w jaki sposób możemy się zaangażować na rzeczy obrony najmłodszych.
Zajęcia mają na celu rozbudzenie moralnego niepokoju w kontekście losu dzieci w strefach zagrożenia konfliktami zbrojnym, marginalizacją i wykluczeniem oraz zrozumienie, iż wojna bez względu na czas i miejsce niesie za sobą zawsze te same tragiczne skutki.
Prowadzenie: Katarzyna Odrzywołek - Paleta
Gdzie: Fabryka Schindlera (Sala Edukacyjna, I p.)
Zajęcia przeznaczone dla młodzieży od 13 lat.
Uczestnicy są proszeni, aby przynieść jedną swoją ulubioną fotografię z okresu dzieciństwa.
Opłata: 20 zł
Obowiązują zapisy w Centrum Obsługi Zwiedzających
- 13 X (18:00-20:45, niedziela): Spektakl Huljet, Huljet krakowskiego Teatru Figur w przestrzeni wystawy Apteka Tadeusza Pankiewicza w getcie krakowskim.
Obowiązują zapisy.
FABRYKA EMALIA OSKARA SCHINDLERA (18-20 X 2024)
- 18 X (10:00 – 11:30, piątek) Warsztaty (…) Współpraca jest konieczna dla uwolnienia ludzkości od tej ohydnej klęski. Czy jesteśmy w stanie coś zrobić, by przeciwdziałać nienawiści, wojnom i ludobójstwom?
Tytuł warsztatu pochodzi z Konwencji OZN w sprawie karania i zapobiegania ludobójstwom z 1946 roku. Na bazie tego dokumentu zastanowimy się na ile – i czy w ogóle - skuteczne były środki podjęte przez społeczność międzynarodową, by po II wojnie światowej nie doszło już do tak wielkiej katastrofy. Przyjrzymy się również – na bazie piramidy nienawiści G. Allporta oraz skali G. Stantona co my – w pojedynkę i mniejszych grupach jesteśmy w stanie robić by nie wchodzić na ścieżkę walki z innością, która w konsekwencji może prowadzić do wojen, zbrodni i wreszcie – ludobójstw.
Prowadzenie: Mateusz Zdeb
Opłata: 20 zł
Obowiązują zapisy w Centrum Obsługi Zwiedzających
- 18 X (12:00-13:30, piątek):Oprowadzanie po wystawie stałej Kraków – czas okupacji 1939-1945
Obowiązują zapisy i bilet wstęp
- 18 X (14:00-16:00, piątek): Warsztaty kulinarne – kuchnia ukraińska, białoruska i bliskowschodnia.
W związku z pojawieniem się w Krakowie dużej ilości uchodźców z Ukrainy, ale też Półwyspu Arabskiego proponujemy pokazanie części dziedzictwa tych narodów jaką jest kuchnia. W trakcie warsztatów poza tym, że będzie można coś zjeść i miło spędzić czas wygłoszone zostaną krótkie miniwykłady dotyczące historii w jaki sposób osoby z tych krajów znalazły się w Polsce i w Krakowie.
Prowadzenie: Agata Dębek-Dziwosz, Rami Muszyński
- 18 X (18:00 – 19:30, piątek): Kijów – Lwów – Kraków… Muzea w wojnie, muzea o wojnie.
Dołącz do nas na panelowej dyskusji z dyrektorami instytucji kultury i muzeów: Jurijem Sawczukiem (Muzeum Historii Ukrainy w II Wojny Światowej w Kijowie, Romanem Chmelykiem (Muzeum Historyczne we Lwowie) oraz Moniką Bednarek (Muzeum Miejsce Pamięci KL Plaszow). Dyskusję moderować będzie Jacek Salwiński, vice dyrektor Muzeum Krakowa. Spotkanie z przedstawicielami muzeów odbędzie się w piątek, 18 października, w godzinach 18:00-19:30.
Panel dotyczyć będzie teraźniejszości i przyszłości ukraińskich i polskich muzeów oraz instytucji kultury w odpowiedzi na trwającą wojnę w Ukrainie.
Przedmiotem dyskusji stanie się sytuacja muzeów w Kijowie i Lwowie w latach 2022-2024: bezpośrednie zagrożenie wymienionych miast rosyjską inwazją zaraz po rozpoczęciu pełnoskalowej wojny oraz bombardowaniami, które trwają do dziś.
Dyrektorzy będą rozmawiać o tym jak zabezpieczono muzealne zbiory i elementy trwałego dziedzictwa kulturowego Ukrainy w pierwszych tygodniach wojny, jak współpracowano z polskimi muzeami i instytucjami przy ewakuacji zbiorów. Pokazane zostanie również jak te muzea zachowały zdolność funkcjonowania w kraju ogarniętym konfliktem.
Po stronie polskiej reprezentujący Muzeum Krakowa dyrektor Jacek Salwiński przedstawi działania, które Muzeum Krakowa podjęło w pierwszych tygodniach wojny – zaangażowanie się w pomoc uchodźcom, a następnie programowe rozwiązania w ofertach i działalności obu placówek, które zostały przyjęte w związku z pojawieniem się w Polsce dużej mniejszości ukraińskiej.
Ostatnim elementem panelu będzie wspólna dyskusja o przyszłości muzeów, szczególnie tych zajmujących się historią wojen w obu krajach i ich roli w edukowaniu i zachowaniu dziedzictwa trwającej wciąż wojny z Rosją oraz zastanowienie się nad wspólnym doświadczeniem i dziedzictwem wojny z Rosją z perspektywy obu krajów.
Masz możliwość zadania pytań panelistom, wypełniając krótki formularz pod tym linkiem (https://forms.gle/NABiBq8eLHxJ87g49 ) do 20:00, 16 października. Możesz również zostawić swoje pytania w komentarzach.
- 19 X (13:00 – 15:00, sobota): duet muzyczny (klarnet/skrzypce) wykonujący utwory muzyki klasycznej w przestrzeni kończącej wystawę stałą Kraków – czas okupacji 1939-1945 (Sala Wyborów) – otwarty dla zwiedzających.
- 19 X (16:00 – 17:30, sobota): Panel z korespondentami wojennymi: Widziałem to na własne oczy: bliskie wschody .
Spotkanie z korespondentami wojennymi – Mateuszem Lachowskim oraz Michałem Zielińskim dotyczące relacjonowania wojen przez korespondentów w XXI wieku, ze szczególnym naciskiem na Ukrainę (2014-2024) oraz Bliski Wschód.
- 19 X (18:00 – 20:00, sobota): Pokaz filmu Wszystko ma żyć oraz spotkanie z reżyserami dokumentu i główną bohaterką – Anną Kurkuriną
- 20 X (12:00 – 13:00, 13:30-14:30, niedziela) Wczoraj Charków i Kijów – dzisiaj Kraków, warsztaty plastyczne dla rodzin z dziećmi.
Warsztaty prowadzone będą przez Julię Rybińska – uchodźczynie wojenną z Charkowa, specjalistkę ds. kulturalnych Renovation Found, która podczas pierwszych dwóch miesięcy wojny i ostrzału miasta większość czasu spędziła w charkowskim metrze wraz ze swoimi dziećmi. Julia, mimo dramatycznej sytuacji i strachu działała jednak dalej jako animatorka – pracowała z dziećmi, które poprzez wypowiedzi plastyczne i rysunki próbowały oswajać dziejącą się traumę. Podczas warsztatów, poza pokazaniem prac z Charkowa będzie pracować z rodzicami z dziećmi – zarówno uchodźcami jak i polskimi dziećmi - nad ich teraźniejszością – w Krakowie.
Opłata: 20 zł
Obowiązują zapisy w Centrum Obsługi Zwiedzających
- 20 X (16:00-17:30, niedziela) – Spotkanie i wykład prezeski Fundacji W Stronę Dialogu – dr Joanny Talewicz dot. romskich uchodźców z Ukrainy w Polsce i działalności Fundacji
- 20 X (18:30-20:00, niedziela, FINAŁ): Koncert Wołanie o pokój międzynarodowego chóru Jednym głosem połączony z recytowaniem poezji poświęconej wojnom i uchodźcom.
Podczas koncertu zabrzmią pełne afirmacji życia pieśni ludowe z Ukrainy, Białorusi i Rosji – pełne emocji i historii, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie. Ich autorzy stali się ofiarami wojny i terroru. Pieśniom towarzyszyć będą teksty poetów z krajów dotkniętych współczesnymi konfliktami – Ukrainy (Hałyna Peteosaniak), Palestyny (Refaat Alaereer), a także twórców żydowskich (Jehuda Amichaj), amerykańsko-rosyjskich (Josif Brodski) i polskich (Wisława Szymborska, Katarzyna Dybżyńska, Edmund Fetting). Słowa te, pełne bólu i tęsknoty, ale też siły i woli życia, przywołają historie ludzi, którzy doświadczyli wojny na własnej skórze. Usłyszymy opowieść o codzienności przerywanej dźwiękiem wystrzałów i widmem zniszczeń.
Koncert „Wołanie o Pokój” to afirmacja życia, przypomnienie, że wojna zawsze jest porażką ludzkości, a także głos sprzeciwu wobec obojętności. To spotkanie pełne kontrastów – w którym piękno muzyki i poezji przenika się z cierpieniem, a radość życia zderza się z dramatem konfliktów zbrojnych.
Zapraszamy, by wspólnie wsłuchać się w wołanie o pokój i pamiętać, że każdy z nas ma moc, by sprzeciwić się przemocy i nienawiści. Niech ten koncert stanie się mostem łączącym nas w solidarności z tymi, którzy wciąż cierpią z powodu wojny, i wołaniem o świat, w którym pokój staje się naszą wspólną wartością.