Krakowskie Bractwo Kurkowe i obronność miejska

Wystawa stała Krakowskie Bractwo Kurkowe i obronność miejska obecnie prezentowana jest w dwóch salach: Brackiej i Strzeleckiej.

Sala Strzelecka (ok. 320 m²), podzielona pośrodku neogotycką kolumnadą, w dużym stopniu odtwarzaja XIX-wieczny wygląd tego pomieszczenia, z dominującym pod sufitem fryzem z portretów krakowskich królów kurkowych. Poniżej portretów historyczne obrazy i tonda ukazują najważniejsze wydarzenia z dziejów bractwa. Symbol bractwa i najważniejsze insygnium króla kurkowego – srebrny kur został umieszczony pośrodku sali, na tle dawnego wyjścia na strzelnicę. Przed kurem prezentowane są unikatowe dary abdykacyjne "ptasich władców" (tzw. "klejnoty"). W gablotach obok umieszczono cenne pamiątki brackie np. srebrny serwis – dar cesarza Franciszka Józefa I oraz inne puchary i trofea. Osobno zaprezentowano insygnia władzy marszałków królewskich oraz władz bractwa tj. prezesa i wiceprezesów: berła, laski i łańcuchy. Dzieje bractwa zawierają także dwie księgi: pamiątkowa z wpisami  informującymi o najważniejszych wydarzeniach oraz Księga Królewska, w której od XIX w. do dziś umieszczają wpisy królowie kurkowi – jest prezentowana na aktualnym wpisie obecnie panującego Ptasiego władcy”. W gablotach wzdłuż zachodniej ściany zaprezentowano przykłady broni białej i palnej używanej przez obrońców miasta, czyli braci kurkowych na przestrzeni dziejów bractwa kurkowego.

Sala Bracka (ok. 60 m²) dokumentuje najnowsze dzieje strzeleckiej konfraterni, tj. od zakończenia II wojny światowej do dziś. Ponieważ Bractwo nadal pisze swoją współczesną historię, ta część ekspozycji najczęściej ulega zmianom. W sali tej pomieszczone zostały także pamiątki dokumentujące przywiązanie do wiary katolickiej i kultury chrześcijańskiej, a szczególnie bliskie i serdeczne związki Towarzystwa z Ojcem Świętym Janem Pawłem II – Honorowym Bratem Kurkowym. Ma tu swoje miejsce spora część darów przekazanych przez kapelana bractwa ks. infułata Jerzego Bryłę, m.in. ornat i krzyż.

W 1998 r. kolekcja uzupełniona została o pamiątki europejskich bractw kurkowych, dar Prezydium Europejskiej Federacji Kurkowych Bractw Strzeleckich (EGS). Kolekcja bractwa w MHK jest stale uzupełniana nowymi pamiątkami, które systematycznie trafiają na wystawę.

Obecna wystawa nawiązuje do aranżacji z 1997, 2012 roku z elementami późniejszych zmian oraz nowymi elementami aranżacji odwołującej się do historycznych prezentacji w Sali Strzeleckiej – reprezentacyjnej Sali w historycznej siedzibie Bractwa Kurkowego.
Uzupełnieniem wystawy jest prezentacja w Holu wejściowym kolekcji tarcz strzeleckich z konkursów o tytuł Króla Kurkowego z przełomu XX i XXI w., a do tegorocznego.

Srebrny Kur
Najcenniejszym klejnotem Bractwa Kurkowego jest Srebrny Kur.

Jest to wysokiej klasy arcydzieło. Wykonany ze srebra dostojny ptak spogląda z zagadkowym, rubinowym błyskiem szlachetnych kamieni osadzonych w oczach. W tym spojrzeniu kura kryje się wiele tajemnic: zarówno nazwisko jego twórcy, jak i fundatora. Tajemnicza aura stworzona wokół srebrnego ptaka uruchamiając wyobraźnię przyczyniła się do powstania barwnej legendy powtarzanej przez wieki.

To wyjątkowe dzieło zostało wykonane na przełomie 1564 i 1565 roku przez nieznanego, prawdopodobnie krakowskiego złotnika. Autor, niewątpliwie zdolny artysta stworzył okazałego ptaka o wysokości 41,5 cm i wadze 3,6 kg. Z osadzoną na głowie koroną bardziej przypomina orła niż koguta, od którego się wywodzi. Srebrny kur jest najcenniejszym klejnotem Bractwa Kurkowego, które otrzymało go w 1565 roku. Z przekazaniem kura organizacji strzeleckiej związana jest legenda mówiąca, iż sam król polski Zygmunt August podarował srebrnego ptaka braciom kurkowym. To domniemane wydarzenie zostało nawet uwiecznione na obrazie namalowanym w XIX w. przez Władysława Łuszczkiewicza. Jednak fakty przedstawiają się inaczej. To władze miasta Krakowa wyasygnowały fundusze na wykonanie ptasiego wizerunku. Krakowski magistrat zdecydował się na ten wydatek w związku z reorganizacją krakowskiego bractwa, które otrzymało nowy statut i ordynację strzelecką, stanowiące podstawy organizacyjno-prawne funkcjonowania tej strzeleckiej organizacji. Te zmiany znalazły odzwierciedlenie na srebrnym kurze, gdzie pod stopką wygrawerowano nazwiska wybranych wtedy władz bractwa kurkowego. Srebrny kur jest nie tylko symbolem organizacji, ale także stanowi on przechodnie insygnium władzy kolejnego króla kurkowego.