Bilety onlineMuzeum dostępne
Zmienione godziny otwarcia Muzeum Krakowa w okresie Świąt Bożego Narodzenia Link
Ustawienia prywatności
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Aby uzyskać więcej informacji i spersonalizować swoje preferencje, kliknij „Ustawienia”. W każdej chwili możesz zmienić swoje preferencje, a także cofnąć zgodę na używanie plików cookie na poniższej stronie.
Polityka prywatności
*Z wyjątkiem niezbędnych

Ferie w Muzeum 2023

Kolorowa grafika. Bałwan w czapce i szaliku na niebieskim tle. Ferie w Muzeum

Muzeum Krakowa zaprasza na wydarzenia w ramach Ferii w Muzeum 2023!

Ferie w muzeum to cykliczny program organizowany przez Muzeum Krakowa w okresie ferii zimowych. Nasza oferta jest skierowana do dzieci wraz z rodzicami, a także do młodzieży.

Kiedy za oknem pada śnieg, a mróz szczypie w policzki zapraszamy serdecznie do spędzenia okresu ferii w naszych muzealnych wnętrzach. W tym roku przygotowaliśmy mnóstwo różnych ciekawych zajęć. Nie bójcie się – nie będą to szkolne lekcje, lecz warsztaty i oprowadzania po naszych oddziałach. Hasłem ferii będzie więc ZABAWA. Chcemy zaprosić serdecznie wszystkich do naszego świata, gdzie pokażemy, że słowo „zabawa” kryje w sobie wiele znaczeń. Czekają na nas szopki zwierzynieckie, bale karnawałowe oraz przygody nie tylko w miejskiej dżungli, ale także na śniegu. Poznamy sztukę współczesną, żydowskie tradycje oraz średniowieczną i dwudziestowieczną broń. Pobawimy się w budowniczych domów – schronów i lepienie z gliny. Zostaniemy muzealnymi odkrywcami, którzy będą szukać skarbów w piasku, miejsc ze zdjęcia oraz drobnych wskazówek na wystawie. Ponadto czekają na nas spotkania z polskim astronomem i Waszymi rówieśnikami sprzed prawie 100 lat.

Oddziały Muzeum Krakowa biorące udział w wydarzeniu:

  • Kamienica Hipolitów
  • Stara Synagoga
  • Dom Zwierzyniecki
  • Pałac Krzysztofory
  • Rynek Podziemny
  • Dom pod Krzyżem
  • Celestat
  • Rydlówka
  • Muzeum Podgórza
  • Muzeum Nowej Huty i Podziemna Nowa Huta
  • Apteka pod Orłem
  • Fabryka Emalia Oskara Schindlera
  • Ulica Pomorska

Program

31 stycznia (wtorek)

  • Muzealny spacerek po sztuce współczesnej
warsztaty plastyczne dla rodzin z dziećmi (10–13 lat)
godz. 11.00, sala edukacyjna Kamienicy Hipolitów
Czy to prawda, że sztuka współczesna jest trudna i nie nadaje się dla dzieci? Czy może jednak da się ją opowiedzieć i zrozumieć? Kiedy w ogóle możemy mówić, że jakaś sztuka jest współczesna? Zapraszamy na zajęcia poświęcone najnowszemu malarstwu i fotografii, które dla uczestników staną się inspiracją do stworzenia własnych prac plastycznych. Zdradzimy Wam sekret, dzięki któremu będziecie mogli lepiej rozumieć dzieła malarzy żyjących i tworzących współcześnie, obok nas. Może okaże się, że jakaś prezentowana praca powstała w roku Waszego urodzenia i macie tyle samo lat, co ona? Po tych zajęciach sztuka współczesna nie będzie już miała przed Wami żadnych tajemnic.
Osoby prowadzące: Magdalena Smaga i Joanna Gellner

W 2022 roku Muzeum Krakowa powiększyło swoje zbiory o 16 obrazów, grafik i rysunków, których zakup dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.

  • Czas zacząć budować zwierzyniecką szopkę!
warsztaty dla rodzin z dziećmi (5–10 lat)
godz. 13.00, Dom Zwierzyniecki
Święta Bożego Narodzenia już za nami, zatem najwyższa pora wziąć się do pracy! Czy wiecie, że krakowscy szopkarze, a zwłaszcza ci ze Zwierzyńca, swoje szopki przygotowują przez cały rok? A żeby zdążyć przed konkursem, pracę zaczynają właśnie zaraz po świętach. Zapraszamy do Domu Zwierzynieckiego na warsztaty, na których będziecie mogli dowiedzieć się, czym szopka krakowska różni się od każdej innej, oraz rozpocząć pracę nad własnym arcydziełem. Zapraszamy do wspólnej zabawy.
Osoba prowadząca: Maria Lempart

1 lutego (środa)

  • Huuura… Zima!
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 10.00, Kamienica Hipolitów
Dzieci bez względu na mijające stulecia czy dekady uwielbiają zabawy na śniegu. Jak spędzano zimowe miesiące w dawnym Krakowie? Jakie zabawy organizowano zarówno na śniegu, jak i w ciepłym wnętrzu domu mieszczańskiego? Jeśli chcecie się tego dowiedzieć, zapraszamy do Kamienicy Hipolitów. Nie tylko pokażemy Wam sanki, narty czy łyżwy sprzed 100 lat, ale wspólnie wykonamy takie same zabawki, jakimi bawili się nasi pradziadkowie.
Osoba prowadząca: Iwona Kawalla-Lulewicz

  • Z halabardą i hakownicą
warsztaty bronioznawcze dla rodzin z dziećmi (10–13 lat)
godz. 12.00, Celestat
W czasie warsztatów uczestnicy zostaną wprowadzeni w świat uzbrojenia, opancerzenia i ubioru obrońców krakowskich fortyfikacji sprzed kilku wieków. Dzięki licznym replikom, które każdy z uczestników będzie mógł wziąć do ręki lub założyć na siebie, o wiele łatwiejsze stanie się wyjaśnienie podstaw dawnej sztuki wojny i sposobów obrony oblężonego miasta.
Osoba prowadząca: Michał Szczerba

2 lutego (czwartek)

  • Co łączy dzięcioła i igloo?
warsztaty plastyczne dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 11.00, Podziemna Nowa Huta
Potrzeba schronienia i bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych potrzeb ludzi i zwierząt. Żółwie chowają się w skorupach, lisy wchodzą do swoich nor, ludzie budują domy i… schrony. Podczas warsztatów porozmawiamy o bezpiecznych kryjówkach. Stworzymy też fantazyjne i niepowtarzalne projekty plastyczne własnych bezpiecznych baz.
Osoba prowadząca: Maciej Miezian

  • Bal w Podgórzu
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 12.00, Muzeum Podgórza
Na wystawie Stał dwór szlachecki w Muzeum Podgórza opowiadamy o czterech podgórskich dworach – ich mieszkańcach i życiu codziennym. Wśród wielu pomieszczeń każdego z takich dworów musiała się znajdować okazała sala balowa, w której urządzano przyjęcia i zabawy taneczne, szczególnie popularne w okresie karnawału. W czasie zajęć uczestnicy dowiedzą się, jak wyglądały takie dworskie bale, jak należało się na nie ubrać, jak zachowywać i kto mógł na nie przyjść. Na koniec samodzielnie wykonają tradycyjne maski karnawałowe.
Osoba prowadząca: Anna Warzecha

  • Gdzie zrobiono to zdjęcie? Krakowskie getto na fotografiach
warsztaty dla rodzin i młodzieży (od 13 roku życia)
godz. 14.00, Apteka pod Orłem i plac Bohaterów Getta
Historia krakowskiego getta została upamiętniona nie tylko w formie relacji i wspomnień, ale również zdjęć, które przybliżają nam, jak wyglądała żydowska dzielnica mieszkaniowa stworzona przez Niemców w marcu 1941 roku. Celem warsztatów jest uświadomienie odbiorcom tego faktu oraz przedstawienie im, jak ta wyjątkowa część Podgórza zmieniła się na przestrzeni dekad. Uczestnicy zostaną podzieleni na kilka grup, otrzymają konkretne zadanie odnalezienia miejsca na zdjęciu. Po wykonaniu zadania grupy zostaną zebrane w sali edukacyjnej, gdzie zostaną podsumowane efekty pracy, a następnie prowadzący opisze dokładnie miejsca, które mieli odnaleźć uczestnicy.
Osoba prowadząca: Jan Jakub Grabowski

3 lutego (piątek)

  • Przygotowania do Pesach czas zacząć!
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 10.00, Stara Synagoga
Pesach, znane również jako Święto Wiosny, jest jednym z najważniejszych świąt w kalendarzu żydowskim. Dlaczego? To właśnie wyjaśnimy podczas przygotowań do tego święta. W czasie zajęć opowiemy o tym, jak przebiegają przygotowania na te wyjątkowe dni, a także omówimy obyczaje i tradycyjne smakołyki pojawiające się wówczas na stole. Wszystko to w trakcie tworzenia glinianych naczyń stołowych.
Osoba prowadząca: Aleksandra Gaj

  • Zabawa w piasku, czyli archeologia dla najmłodszych
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
12.00, Rynek Podziemny
Podczas zajęć przybliżymy historię badań archeologicznych na krakowskim Rynku. Dowiemy się, na czym polega praca archeologa i jakimi narzędziami się on posługuje. Opowiemy, o tym jakich cennych informacji na temat życia codziennego średniowiecznych mieszkańców Krakowa dostarczyły nam zabytki, które prezentujemy na wystawie. Następnie udamy się do stanowiska archeologicznego, gdzie będziemy poszukiwać skarbów.
Osoba prowadząca: Katarzyna Kucharska

  • W pracowni Mikołaja Kopernika
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 14.00, Pałac Krzysztofory
Czy wiecie, który wybitny astronom był studentem Akademii Krakowskiej? To oczywiście Mikołaj Kopernik. To właśnie jemu zawdzięczmy udowodnienie faktu, że to nie Ziemia znajduje się w centrum Układu Słonecznego, ale Słońce! To zrewolucjonizowało naukę. W związku z 550. rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika, podczas zajęć nie tylko przyjrzymy się postaci wielkiego astronoma, ale także wykonamy własne modele Układu Słonecznego.
Osoba prowadząca: Tomasz Karżewicz

4 lutego (sobota)

  • Weselenie – kolaże
warsztaty twórcze dla rodziny z dziećmi (10–13 lat)
godz. 11.00, Rydlówka
Wspólnie nie tylko zwiedzimy Rydlówkę, poznając historię najsłynniejszego polskiego wesela, ale także uruchomimy wyobraźnię, spostrzegawczość i twórczą wrażliwość. Zabawimy się w muzealnych szpiegów, którzy – na podstawie drobnych wskazówek – mają za zadanie wyszukać obrazy i przedmioty. Stworzymy wyjątkowe kolaże inspirowane zgromadzonymi w Rydlówce obiektami.
Osoby prowadzące: Ewelina Radecka i Joanna Zdebska-Schmidt

5 lutego (niedziela)

  • W rogatywce i z karabinem
warsztaty dla rodzin z dziećmi i młodzieży (od 10 roku życia)
godz. 11.00, Ulica Pomorska
Mimo potężnej przewagi wroga we wrześniu 1939 r. polscy żołnierze walczyli zawsze bohatersko i z honorem. Broń, którą się posługiwali była całkiem nowoczesna, ale nie zawsze mieli wystarczający do obrony ekwipunek. Zapraszamy na spotkanie z rekonstruktorami historii, którzy opowiedzą i pokażą uczestnikom umundurowanie i uzbrojenie polskich żołnierzy we wrześniu 1939 r. Podczas warsztatów będzie można wziąć do ręki wybrane elementy ówczesnego uzbrojenia wojsk piechoty oraz zapoznać się osobistym żołnierskim rynsztunkiem. Przy tej okazji zostanie przekazana w ciekawej formie historia zmagań bitewnych polskiego wojska z niemieckim najeźdźcą w Polsce południowo-wschodniej.
Osoby prowadzące: Tomasz Stachów i Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „Wrzesień 39”

6 lutego (poniedziałek)

  • Przygody w dżungli
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 10.00, Dom pod Krzyżem
Arandu to bohater książki dla dzieci Bajki, które uczą, jak żyć wśród innych autorstwa hiszpańskiej psycholog Begoñi Ibarroli. Podczas naszych zajęć poznamy bliżej jego życie i przygody, które czekały na niego poza wioską Indian Guarani. Pewnego dnia Arandu, wybiera się w samotną podróż do lasu po rośliny dla swojego dziadka. Po drodze spotyka jednak kolorową papugę i nagle spostrzega, że nie wie, jak wrócić do domu… Zapraszamy na zajęcia, podczas których poznamy dalsze przygody Arandu i zmierzymy się z różnymi emocjami, które towarzyszą nie tylko naszemu bohaterowi, ale również pojawiają się w naszym codziennym życiu. Zajęcia będą również połączone z warsztatami plastyczno-teatralnymi. Będziemy malować, a także tworzyć dialogi, naśladując bohaterów bajki.
Osoba prowadząca: Karina Janik

7 lutego (wtorek)

  • Czas zacząć budować zwierzyniecką szopkę!
warsztaty dla rodzin z dziećmi (5–10 lat)
godz. 10.00, Dom Zwierzyniecki
Święta Bożego Narodzenia już za nami, zatem najwyższa pora wziąć się do pracy! Czy wiecie, że krakowscy szopkarze, a zwłaszcza ci ze Zwierzyńca, swoje szopki przygotowują przez cały rok? A żeby zdążyć przed konkursem, pracę zaczynają właśnie zaraz po świętach. Zapraszamy do Domu Zwierzynieckiego na warsztaty, na których będziecie mogli dowiedzieć się, czym szopka krakowska różni się od każdej innej, oraz rozpocząć pracę nad własnym arcydziełem. Zapraszamy do wspólnej zabawy.
Osoba prowadząca: Maria Lempart

  • Życie codzienne dzieci w czasie II wojny światowej 
oprowadzanie dla rodzin i młodzieży (od 13 roku życia)
godz. 11.00, Fabryka Emalia Oskara Schindlera
Oprowadzanie tematyczne po wystawie stałej Kraków – czas okupacji 1939–1945 w Fabryce Emalia Oskara Schindlera skoncentrowane będzie wokół aspektów związanych z życiem codziennym dzieci w czasie II wojny światowej. Opowiemy, jak w okresie niemieckiej okupacji w mieście żyli i radzili sobie jego młodzi polscy, żydowscy, ale też niemieccy mieszkańcy. Jak wyglądała ich codzienność, czy chodzili do szkoły, czy mieli czas na rozrywkę i zabawę. Poznamy także różne formy niesienia pomocy dzieciom, a z drugiej strony formy propagandy realizowanej przez niemiecki system edukacji. Na wystawie, w zainscenizowanej ulicznej witrynie sklepowej, zobaczymy także zabawki dla dzieci, które wprowadzą nas w ostatnie dni okupacji niemieckiej. Zestawienie tych wszystkich perspektyw i wątków pozwoli nam na uświadomienie sobie, jak potężny wpływ na życie codzienne miała polityka rasowa oraz decyzje władz niemieckich o znaczeniu międzynarodowym.
Osoba prowadząca: Mateusz Zdeb

8 lutego (środa)

  • Przygody w dżungli
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 10.00, Dom pod Krzyżem
Arandu to bohater książki dla dzieci Bajki, które uczą, jak żyć wśród innych autorstwa hiszpańskiej psycholog Begoñi Ibarroli. Podczas naszych zajęć poznamy bliżej jego życie i przygody, które czekały na niego poza wioską Indian Guarani. Pewnego dnia Arandu, wybiera się w samotną podróż do lasu po rośliny dla swojego dziadka. Po drodze spotyka jednak kolorową papugę i nagle spostrzega, że nie wie, jak wrócić do domu… Zapraszamy na zajęcia, podczas których poznamy dalsze przygody Arandu i zmierzymy się z różnymi emocjami, które towarzyszą nie tylko naszemu bohaterowi, ale również pojawiają się w naszym codziennym życiu. Zajęcia będą również połączone z warsztatami plastyczno-teatralnymi. Będziemy malować, a także tworzyć dialogi, naśladując bohaterów bajki.
Osoba prowadząca: Karina Janik

  • Z halabardą i hakownicą
warsztaty bronioznawcze dla rodzin z dziećmi (10–13 lat)
godz. 12.00, Celestat
W czasie warsztatów uczestnicy zostaną wprowadzeni w świat uzbrojenia, opancerzenia i ubioru obrońców krakowskich fortyfikacji sprzed kilku wieków. Dzięki licznym replikom, które każdy z uczestników będzie mógł wziąć do ręki lub założyć na siebie, o wiele łatwiejsze stanie się wyjaśnienie podstaw dawnej sztuki wojny i sposobów obrony oblężonego miasta.
Osoba prowadząca: Michał Szczerba

  • Weselenie – kolaże
warsztaty twórcze dla rodziny z dziećmi (10–13 lat)
godz. 16.30, Rydlówka
Wspólnie nie tylko zwiedzimy Rydlówkę, poznając historię najsłynniejszego polskiego wesela, ale także uruchomimy wyobraźnię, spostrzegawczość i twórczą wrażliwość. Zabawimy się w muzealnych szpiegów, którzy – na podstawie drobnych wskazówek – mają za zadanie wyszukać obrazy i przedmioty. Stworzymy wyjątkowe kolaże inspirowane zgromadzonymi w Rydlówce obiektami.
Osoby prowadzące: Ewelina Radecka i Joanna Zdebska-Schmidt

9 lutego (czwartek)

  • Huuura…. Zima!
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 10.00, Kamienica Hipolitów
Dzieci, bez względu na mijające stulecia czy dekady, uwielbiają zabawy na śniegu. Jak spędzano zimowe miesiące w dawnym Krakowie? Jakie zabawy organizowano zarówno na śniegu, jak i w ciepłym wnętrzu domu mieszczańskiego? Jeśli chcecie się tego dowiedzieć, zapraszamy do Kamienicy Hipolitów. Nie tylko pokażemy Wam sanki, narty czy łyżwy sprzed 100 lat, ale wspólnie wykonamy takie zabawki, jakimi bawili się nasi pradziadkowie.
Osoba prowadząca: Iwona Kawalla-Lulewicz

  • Co łączy dzięcioła i igloo?
warsztaty plastyczne dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 11.00, Podziemna Nowa Huta
Potrzeba schronienia i bezpieczeństwa jest jedną z podstawowych potrzeb ludzi i zwierząt. Żółwie chowają się w skorupach, lisy wchodzą do swoich nor, ludzie budują domy i… schrony. Podczas warsztatów porozmawiamy o bezpiecznych kryjówkach. Stworzymy też fantazyjne i niepowtarzalne projekty plastyczne własnych bezpiecznych baz.
Osoba prowadząca: Piotr Kapusta

  • Bal w Podgórzu
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 12.00, Muzeum Podgórza
Na wystawie Stał dwór szlachecki w Muzeum Podgórza opowiadamy o czterech podgórskich dworach – ich mieszkańcach i życiu codziennym. Wśród wielu pomieszczeń każdego z takich dworów musiała się znajdować okazała sala balowa, w której urządzano przyjęcia i zabawy taneczne, szczególnie popularne w okresie karnawału. W czasie zajęć uczestnicy dowiedzą się, jak wyglądały takie dworskie bale, jak należało się na nie ubrać, jak zachowywać i kto mógł na nie przyjść. Na koniec samodzielnie wykonają tradycyjne maski karnawałowe.
Osoba prowadząca: Anna Warzecha

  • Gdzie zrobiono to zdjęcie? Krakowskie getto na fotografiach
warsztaty dla rodzin i młodzieży (od 13 roku życia)
godz. 14.00, Apteka pod Orłem i Plac Bohaterów Getta
Historia krakowskiego getta została upamiętniona nie tylko w formie relacji i wspomnień, ale również zdjęć, które przybliżają nam, jak wyglądała żydowska dzielnica stworzona przez Niemców w marcu 1941 roku. Celem warsztatów jest uświadomienie odbiorcom tego faktu oraz przedstawienie im, jak ta wyjątkowa część Podgórza zmieniła się na przestrzeni dekad. Uczestnicy zostaną podzieleni na kilka grup, otrzymają konkretne zadanie odnalezienia miejsca na zdjęciu. Po wykonaniu zadania grupy zostaną zebrane w sali edukacyjnej, gdzie zostaną podsumowane efekty pracy, a następnie prowadzący opisze dokładnie miejsca, które mieli odnaleźć uczestnicy.
Osoba prowadząca: Jan Jakub Grabowski

10 lutego (piątek)

  • Ulepione z gliny, czyli opowieść o garncarzach, naczyniach i zabawkach
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 12.00, Rynek Podziemny
Garnki, kubki, zabawki, pionki do gier planszowych i wiele, wiele innych rzeczy przez wieki robiono z gliny. Kto się tym zajmował? Jak je wykonywano? Czy przypominały przedmioty, którymi posługujemy się dziś? Zapraszamy na warsztaty, w czasie których zwiedzimy ekspozycję w Rynku Podziemnym, poszukując na niej zabytkowych glinianych skarbów sprzed wieków. Następnie wykonamy własne naczynia z gliny szybkoschnącej.  
Osoba prowadząca: Szymon Jarosiński

  • W pracowni Mikołaja Kopernika
warsztaty dla rodzin z dziećmi (10–13 lat)
godz. 14.00, Pałac Krzysztofory
Czy wiecie, który wybitny astronom był studentem Akademii Krakowskiej? To oczywiście Mikołaj Kopernik. To właśnie jemu zawdzięczmy udowodnienie faktu, że to nie Ziemia znajduje się w centrum Układu Słonecznego, ale Słońce! To zrewolucjonizowało naukę. W związku z 550. rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika, podczas zajęć przyjrzymy się nie tylko postaci wielkiego astronoma, ale także wykonamy własne modele Układu Słonecznego.
Osoba prowadząca: Tomasz Karżewicz

11 lutego (sobota)

  • Przygotowania do Pesach czas zacząć!
warsztaty dla rodzin z dziećmi (6–10 lat)
godz. 10.00, Stara Synagoga
Pesach, znane również jako Święto Wiosny, jest jednym z najważniejszych świąt w kalendarzu żydowskim. Dlaczego? To właśnie wyjaśnimy podczas przygotowań do tego święta. W czasie zajęć opowiemy o tym, jak przebiegają przygotowania na te wyjątkowe dni, a także omówimy obyczaje i tradycyjne smakołyki pojawiające się wówczas na stole. Wszystko to w trakcie tworzenia glinianych naczyń stołowych.
Osoba prowadząca: Aleksandra Gaj

INFORMACJE ORGANIZACYJNE

Czas trwania zajęć wynosi od jednej do półtorej godziny.
Udział w wydarzeniach realizowanych w ramach programu Ferie w muzeum jest odpłatny.

Bilety:
  • dzieci i młodzież (do lat 18): 10 zł
  • bezpłatny wstęp przysługuje jednemu opiekunowi, pozostali opiekunowie: 10 zł
  • posiadaczom Krakowskiej Karty Rodziny z Niepełnosprawnym Dzieckiem przysługuje 50% zniżki, tj. bilet w cenie 5 zł

Rezerwacja:
Centrum Obsługi Zwiedzających w Pałacu Krzysztofory, Rynek Główny 35, 31-011 Kraków, tel. 12 426 50 60, e-mail: info@muzeumkrakowa.pl
Bilety na wydarzenia można zakupić w Centrum Obsługi Zwiedzających oraz w miarę możliwości kasach muzealnych oddziałów realizujących zajęcia (za wyjątkiem Celestatu).
Kolorowa grafika. Bałwan w czapce i szaliku na niebieskim tle. Ferie w Muzeum

Powiązane oddziały