Rydlówka

„Bywają na świecie muzea związane z jednym twórcą czy nawet jednym dziełem. Ale dworek Rydlówka to coś więcej niż miejsce, gdzie rozegrała się akcja Wesela Wyspiańskiego. To jest przede wszystkim miejsce narodowego dramatu” – te słowa Marii Rydlowej, wieloletniej kustosz muzeum w Rydlówce, niech posłużą za motto do opowieści o samym muzeum. Ideą twórców wystawy było utrzymanie charakteru miejsca, którego istotą są prawda i legenda autentycznego wydarzenia, jakim było wesele Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny oraz dramatu Stanisława Wyspiańskiego Wesele.
Ten genius loci sprawia, że Rydlówka jest miejscem jedynym w swoim rodzaju, miejscem naznaczonym przez związek z młodopolską sztuką, malarstwem, literaturą, dramatem i teatrem. Poprzez kolejnych właścicieli dworku, jego mieszkańców i krąg młodopolskich artystów, którzy w nim bywali, poprzez wydarzenie pozornie zwyczajne, jak wesele Lucjana Rydla i nadzwyczajne, jak dramat Wesele Stanisława Wyspiańskiego, miejsce to przeszło do historii literatury i kultury Polski. W Rydlówce jak w optycznej soczewce skupia się atmosfera Krakowa przełomu XIX i XX wieku: tu spotykali się ludzie, ogniskowały się zdarzenia i obyczajowość charakterystyczna dla tego czasu. To miejsce mocno zaznaczone na mapie miasta, wpisane w pamięć i tradycję młodopolskiego Krakowa, nierozerwalnie związane z postaciami, które nadawały ton i znaczenie kulturze polskiej tamtego okresu. Dlatego w przestrzeni muzeum nie może zabraknąć dzieł młodopolskich malarzy: Ludwika de Laveaux, Włodzimierza Tetmajera, Jana Stanisławskiego, braci Stanisława i Józefa Czajkowskich, Stanisława Kamockiego czy Stanisława Fabiańskiego.
Rydlówka to także, a może przede wszystkim, siedziba rodziny Rydlów. Historia tego miejsca spleciona jest z wątkami biografii poety Lucjana Rydla. W Izbie Tanecznej znajdują się wizerunki antenatów jego rodu, pamiątkowe przedmioty i meble gromadzone od pokoleń, które potwierdzają autentyczność miejsca i jego ciągłość historyczną. Tu też prezentowany jest Portret Lucjana Rydla z Primaverą autorstwa Stanisława Wyspiańskiego i portrety jego żony autorstwa młodopolskich artystów.
Rydlówka w kontekście historycznego wesela Rydla i Mikołajczykówny wabi autentycznością miejsca, które urzeka także fikcją artystycznej wizji poety zawartej w dramacie. Zatem realia i legenda Wesela są materią, z której zbudowana została główna część ekspozycji. Zobaczyć tu możemy Izbę scenę odtworzoną na podstawie opisu Stanisława Wyspiańskiego w didaskaliach do Wesela. Tu obok krakowskiej skrzyni wyprawnej stoi biurko zawalone mnóstwem papierów, a na ścianach wizą nie tylko święte obrazki, ale również szable i flinty. W Alkierzu natomiast wśród rodzinnych pamiątek na ścianach wiszą fotografie gości weselnych zarówno inteligencji jak i chłopów.
Ważnym wątkiem narracyjnym wiążącym Rydlówkę z sztuką Młodej Polski jest teatr. Poprzez osobę Lucjana Rydla wchodzimy w krąg osób związanych z teatrem tego okresu, w czas obfitości wydarzeń na scenie krakowskiej, na której w dniu 16 marca 1901 roku odbyła się prapremiera Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Przedstawienia, które przeszło do historii polskiego teatru, którego autor, inscenizator i scenograf w jednej osobie, wpłynął na zmianę oblicza ówczesnej sztuki scenicznej. Geneza arcydramatu Wesele wraz z miejscem, gdzie narodził się jego zamysł, jego prapremierowa realizacja i następstwa tego wydarzenia stanowią ważny wątek narracyjny w całej koncepcji wystawy.
Koncepcja i realizacja wystawy w Muzeum Młodej Polski Rydlówka mają na celu zachowanie autentyczności miejsca i przedstawienie jego roli w kształtowaniu niepowtarzalnego dziedzictwa kulturowego Krakowa w kontekście sztuki przełomu XIX i XX wieku. Istotnym jest także szukanie nowych znaczeń Wesela Stanisława Wyspiańskiego dla współczesnego odbiorcy. Bo chociaż bohaterowie dramatu Wyspiańskiego wydają się pełni zapału, aby przystąpić do czynu niepodległościowego, to tak naprawdę wciąż liczą na jakąś cudowną moc sprawczą działającą z zewnątrz. Chocholi taniec ciągle trwa, wraz z jego sennym i apatycznym zawołaniem-refrenem: Miałeś, chamie, złoty róg…. Ale czy „chamem” w dramacie jest tylko drużba Jasiek, który zgubił złoty róg? A może zawiedli wszyscy, całe społeczeństwo: i panowie, i chłopi? W miejscu, gdzie narodził się pomysł Wesela, zarówno poprzez wystawę, jak i działania edukacyjne, będą trwały poszukiwania nowego znaczenia dramatu i będą stawiane pytania o jego aktualność, która z perspektywy czasu wydaje się nieprzemijającą.