Numizmaty
Kolekcja monet i medali liczy ponad 3070 pozycji inwentarzowych. Podstawowy i najcenniejszy trzon kolekcji jest ściśle związany z krakowskim zwyczajem składania różnych pamiątek i numizmatów w miedzianej, złoconej gałce, wieńczącej szczyt hełmu wieży ratusza miejskiego, oraz obowiązkiem ofiarowania cennych darów na rzecz cechu, przez uczniów "wyzwalających się" na czeladników - w tym monet i medali.
Numizmaty odkryte w dniach 17-18 lipca 1928 r. podczas konserwacji hełmu wieży ratuszowej, tworzą zespół liczący 165 sztuk. Złożone zostały do gałki przez mieszczan krakowskich na wieczną pamiątkę, w latach 1589, 1611,1684, 1783, głównie przy okazji remontów spowodowanych pożarami wieży. Cały ten zespół stanowi doskonały materiał do badania historii miasta z tego względu, że znane są wszystkie nazwiska ofiarodawców. Stwarza też pasjonujące problemy badawcze, ze względu na absolutne unikaty numizmatyczne.
Dobrym przykładem jest złota odbitka szeląga gdańskiego, króla Stefana Batorego z 1579 r. dar Michała Weitarda w 1589 r. W roku 1611, złożono kolejne dary. Są wśród nich numizmaty polskie obejmujące panowanie Zygmunta I Starego, Zygmunta Augusta i Zygmunta III Wazy oraz numizmaty obce.
W grupie tej najstarszym obiektem jest pojedyncza moneta ze starożytnego świata. Wspomnieć o niej trzeba ze względu na urodę antycznego stempla i osobę ofiarodawcy. Tetradrachma greckiej wyspy Tasos 148 r. p. n. e. Jest to tetradrachma greckiej wyspy Tasos przy wybrzeży Tracji, bita w srebrze w 148 r. p.n.e.- dar-Jędrzeja Cellarego.
Ilościowo największą donację złożył wówczas Sebastian Cyrus. Ofiarował on 11 srebrnych monet. W roku 1684 złożono w gałce numizmaty polskie i obce. Polskie monety, żetony ślubne i koronacyjne oraz medale reprezentują panowanie Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Jana III Sobieskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana Kazimierza. Jest wśród nich złoty medal krakowski Jana III Sobieskiego z roku 1677. Monety i medale obce pochodzą z Saksonii, Niemiec, Austrii, Węgier, Wenecji, Rzymu (piastra papieża Innocentego XI z l676r. - pierwszego roku pontyfikatu).
Najciekawszym okazem w tym zespole jest medal lany ze srebra, tzw. fałszywy szekel wykonany ok. 1550 r. w Zgorzelcu na Śląsku. Jest to imitacja antycznej, srebrnej monety żydowskiej, zwanej szeklem, z lat 66-70 n.e. Fałszywki sprzedawane były poszukiwaczom relikwii z Ziemi Świętej jako srebrniki judaszowe.
Ostatnia historyczna donacja miała miejsce w r. 1785 w czasie kolejnej reperacji wieży i związana była z dramatycznymi wydarzeniami. Wojska rosyjskie oblegające w roku l768 konfederatów barskich, kilkakrotnie przestrzeliły hełm wieży ratuszowej założony w 1684r. Przy zakładaniu nowego hełmu, mieszkańcy Krakowa wzorem wcześniejszych pokoleń, znowu złożyli swoje dary. Donacja ta jest najbogatsza pod względem wartości i ilości złożonych pamiątek numizmatycznych. W skład jej wchodzi bowiem 15 złotych dukatów z XVIII w.: 6 polskich Stanisława Augusta Poniatowskiego, 6 habsburskich oraz 3 holenderskie.
Drugi odrębny zespół to numizmaty o charakterze wotów cechowych, liczy 161 obiektów, są to tzw. szyldtalary. Składanie cechom cennego daru było jednym z obowiązków ucznia wyzwalającego się na czeladnika. Po roku 1800 darami najczęściej składanymi stały się monety srebrne, jak półtalary i talary, ruble rosyjskie oraz srebrne medale. Pochodzą z XVII i XVIII w. oraz z czasów współczesnych, wszystkie posiadają nazwiska lub inicjały oraz daty wyzwolin. Mają też specjalne uszka, umożliwiające nanizanie ich na jeden drut i ozdobienie nimi pucharu tzw. wilkomu, używanego podczas biesiad cechowych.
Te dwa podstawowe zespoły zbiorów numizmatycznych uzupełniają medale, medaliony, medaliki zarówno polskie, jak i obce (ok. 170 eksponatów) od początku XIX w. do lat 3O-tych XX w.
Posiadamy też kolekcje banknotów od końca XVII w. oraz kolekcję monet srebrnych i miedzianych bitych w mennicy krakowskiej od XIV w. do XIX w. Ta najstarsza część kolekcji wzbogacana jest na bieżąco zakupami i darami, w naszym Muzeum znajduje się również jedyny jak dotąd skarb - 81 sztuk srebrnych trojaków i półtoraków Zygmunta III Wazy, bitych w różnych latach panowania tego króla w mennicy krakowskiej i bydgoskiej. Znaleziono go w roku 1928 podczas remontu kamienicy przy ul. Mikołajskiej 10 Muzeum gromadzi różne polskie monety współczesne, obiegowe i próbne, bite od 1949 r., a co roku otrzymuje ze Skarbca Emisyjnego.
Dobrym przykładem jest złota odbitka szeląga gdańskiego, króla Stefana Batorego z 1579 r. dar Michała Weitarda w 1589 r. W roku 1611, złożono kolejne dary. Są wśród nich numizmaty polskie obejmujące panowanie Zygmunta I Starego, Zygmunta Augusta i Zygmunta III Wazy oraz numizmaty obce.
W grupie tej najstarszym obiektem jest pojedyncza moneta ze starożytnego świata. Wspomnieć o niej trzeba ze względu na urodę antycznego stempla i osobę ofiarodawcy. Tetradrachma greckiej wyspy Tasos 148 r. p. n. e. Jest to tetradrachma greckiej wyspy Tasos przy wybrzeży Tracji, bita w srebrze w 148 r. p.n.e.- dar-Jędrzeja Cellarego.
Ilościowo największą donację złożył wówczas Sebastian Cyrus. Ofiarował on 11 srebrnych monet. W roku 1684 złożono w gałce numizmaty polskie i obce. Polskie monety, żetony ślubne i koronacyjne oraz medale reprezentują panowanie Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Jana III Sobieskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana Kazimierza. Jest wśród nich złoty medal krakowski Jana III Sobieskiego z roku 1677. Monety i medale obce pochodzą z Saksonii, Niemiec, Austrii, Węgier, Wenecji, Rzymu (piastra papieża Innocentego XI z l676r. - pierwszego roku pontyfikatu).
Najciekawszym okazem w tym zespole jest medal lany ze srebra, tzw. fałszywy szekel wykonany ok. 1550 r. w Zgorzelcu na Śląsku. Jest to imitacja antycznej, srebrnej monety żydowskiej, zwanej szeklem, z lat 66-70 n.e. Fałszywki sprzedawane były poszukiwaczom relikwii z Ziemi Świętej jako srebrniki judaszowe.
Ostatnia historyczna donacja miała miejsce w r. 1785 w czasie kolejnej reperacji wieży i związana była z dramatycznymi wydarzeniami. Wojska rosyjskie oblegające w roku l768 konfederatów barskich, kilkakrotnie przestrzeliły hełm wieży ratuszowej założony w 1684r. Przy zakładaniu nowego hełmu, mieszkańcy Krakowa wzorem wcześniejszych pokoleń, znowu złożyli swoje dary. Donacja ta jest najbogatsza pod względem wartości i ilości złożonych pamiątek numizmatycznych. W skład jej wchodzi bowiem 15 złotych dukatów z XVIII w.: 6 polskich Stanisława Augusta Poniatowskiego, 6 habsburskich oraz 3 holenderskie.
Drugi odrębny zespół to numizmaty o charakterze wotów cechowych, liczy 161 obiektów, są to tzw. szyldtalary. Składanie cechom cennego daru było jednym z obowiązków ucznia wyzwalającego się na czeladnika. Po roku 1800 darami najczęściej składanymi stały się monety srebrne, jak półtalary i talary, ruble rosyjskie oraz srebrne medale. Pochodzą z XVII i XVIII w. oraz z czasów współczesnych, wszystkie posiadają nazwiska lub inicjały oraz daty wyzwolin. Mają też specjalne uszka, umożliwiające nanizanie ich na jeden drut i ozdobienie nimi pucharu tzw. wilkomu, używanego podczas biesiad cechowych.
Te dwa podstawowe zespoły zbiorów numizmatycznych uzupełniają medale, medaliony, medaliki zarówno polskie, jak i obce (ok. 170 eksponatów) od początku XIX w. do lat 3O-tych XX w.
Posiadamy też kolekcje banknotów od końca XVII w. oraz kolekcję monet srebrnych i miedzianych bitych w mennicy krakowskiej od XIV w. do XIX w. Ta najstarsza część kolekcji wzbogacana jest na bieżąco zakupami i darami, w naszym Muzeum znajduje się również jedyny jak dotąd skarb - 81 sztuk srebrnych trojaków i półtoraków Zygmunta III Wazy, bitych w różnych latach panowania tego króla w mennicy krakowskiej i bydgoskiej. Znaleziono go w roku 1928 podczas remontu kamienicy przy ul. Mikołajskiej 10 Muzeum gromadzi różne polskie monety współczesne, obiegowe i próbne, bite od 1949 r., a co roku otrzymuje ze Skarbca Emisyjnego.
